Bohaterami powieści są Seweryna Zdrojowska i jej kuzyn, Tomasz Rodowski, przyrodnik mieszkający w Wiedniu. Listy Seweryny pisała Orzeszkowa, autorem listów Tomasza był zaś Garbowski, który jednak zniechęcił się do powieści w trakcie jej tworzenia, więc dokończyła ją sama Orzeszkowa. Seweryna nakłania w swoich listach Tomasza do powrotu do zakochanej w nim jej przyjaciółki Henryki – poprzez korespondencję nawiązuje się jednak uczucie pomiędzy Tomaszem a Seweryną. W aspekcie światopoglądowym Seweryna prezentuje postawę teistyczną, pisze o Bogu jako podstawie moralności, Tomasz natomiast prezentuje sceptycyzm i pesymizm. Seweryna jest patriotką, Tomasz kosmopolitą.
Narracja powieści oscyluje między esejem filozoficznym a poetycką prozą opisową i alegoryzującą w stylu późnoromantycznym.