Znakomite opowieści o Romach Lidii Ostałowskiej po kilkunastu latach od pierwszego wydania wcale nie tracą na aktualności. Niestety. Mimo upływu czasu, zaangażowania prywatnych organizacji i międzynarodowych agend sytuacja Romów wciąż pozostaje zła, a nawet pod wieloma względami zmienia się na gorsze. Żadne z postkomunistycznych państw nie wypracowało dobrego modelu współistnienia z mniejszością romską, która – na co dzień niewidoczna – przypomina o sobie niemal wyłącznie w nagłówkach alarmujących doniesień: deportacje z Francji, budowa gett na Słowacji, zakaz żebrania w Polsce.
„Cygan to Cygan” pokazuje złożoność środowiska romskiego. Nakładają się na nią mentalność gadziów i tożsamość narodowa państw, w których żyją Limalo, Marika, Ziutek, Badzio, Romek i wielu innych, z paszportem polskim, bułgarskim, serbskim, węgierskim...
„Od pierwszego wydania zbioru «Cygan to Cygan» minęło 12 lat. W naszej części Europy sporo się zmieniło. Należymy do społeczności, dla której liczą się prawa człowieka. We wspólnej pełnej zgiełku przestrzeni publicznej coraz wyraźniej przebija się głos, że to nie my – «gadziowie» – mamy zadecydować o przyszłości Romów. Sami rozstrzygną, jak łączyć nowoczesność i tradycję. – Dajmy im miejsce”.
Lidia Ostałowska
