Działacz socjalistyczny i niepodległościowy, wybity dowódca i polityk. W 1884 r. rozpoczął studia medyczne na Uniwersytecie Charkowskim. Trzy lata później za udział w działalności konspiracyjnej został skazany na pięcioletnie zesłanie w głąb Rosji. W 1892 r. związał się z ruchem socjalistycznym. Zajmował się działalnością polityczną i wydawniczą (był m.in. redaktorem naczelnym pisma „Robotnik”). Po rozpadzie PPS w 1906 r. stanął na czele PPS – Frakcji Rewolucyjnej, dwa lata później powołał do życia konspiracyjny Związek Walki Czynnej. W 1914 r. zainicjował powstanie Polskiej Organizacji Wojskowej, tajnego zrzeszenia działającego we wszystkich zaborach, którego został komendantem głównym. Odegrał istotną rolę w procesie formowania niepodległości Polski w 1918 r. Pełnił funkcję naczelnika państwa (1918–22) i naczelnego wodza Armii Polskiej (od 11 listopada 1918 r.). Był pierwszym marszałkiem II RP (od 19 marca 1920 r.), dwukrotnie premierem (1926–28 i 1930), twórcą tzw. rządów sanacyjnych wprowadzonych w 1926 r. po zamachu stanu.
Został pochowany w katedrze na Wawelu. Postać Komendanta już za życia otoczona była kultem, który nasilił się po jego śmierci. Przypisywano mu cechy genialnego dowódcy, wybitnego stratega i polityka o ogromnej charyzmie i niezwykle silnej osobowości.