Najwybitniejsza, wielokrotnie filmowana powieść Dołęgi-Mostowicza. Opublikowana w 1932 r., ale wciąż niepokojąco aktualna.
Nikodem Dyzma, bezrobotny urzędnik pocztowy, wyrusza w poszukiwaniu posady z prowincji do Warszawy. Marzy o zostaniu fordanserem, jednak na razie dorabia jako grajek w podrzędnych restauracjach. Przypadek sprawia, że dostaje się na rządowy raut i zostaje bohaterem wieczoru. Niegłupi, chłonie wszystko, co się wokół niego dzieje, przez co szybko staje się osobą wpływową i pożądaną w administracji rządowej. Robi zawrotną karierę…
Powieść kompromitującą mechanizmy władzy czyta aktor Marek Konopczak.