Nowela Henryka Sienkiewicza uznawana przez literaturoznawców za „pierwszy utwór pisarza o niewątpliwej wartości artystycznej”. Skonstruowana na wzór gawędy szlacheckiej opowieść, przeplatana barwnymi anegdotami, to powrót do czasów dzieciństwa i wspomnienie wiernego sługi Mikołaja.
Nowelę polskiego noblisty, która wraz z „Hanią” i „Selimem Mirzą” składa się na tzw. małą trylogię, czyta znany lektor Marcin Nowakowski.