„Szpital Przemienienia” to powieść inna niż te, do których przyzwyczaił czytelników Stanisław Lem. Nie futurystyczna, osadzona w kosmosie, ale współczesna, umiejscowiona w szpitalu dla umysłowo chorych podczas II wojny światowej. Autor napisał ją tuż przed zjazdem szczecińskim Związku Literatów Polskich i ogłoszeniem socrealizmu jako nowej, obowiązującej doktryny twórczej. Książkę wydał dopiero sześć lat później, a w tym czasie nękany przez władzę musiał dopisywać w nieskończoność następne wątki, aż powstało trzytomowe dzieło „Czas nieutracony”, którego „Szpital...” był pierwszą częścią. Mimo iż powieść pełniła rolę fragmentu, jest dziełem skończonym – swoistym traktatem filozoficzno-moralnym, analizą sytuacji człowieka po katastrofie ostatecznej, jaką był Holocaust.
W odciętym od świata szpitalu psychiatrycznym bohater próbuje z godnością znieść walkę, jaką toczą ze sobą jego umysł i ciało. Europejska tragedia, upadek wszelkich wartości moralnych i norm społecznych – to wszystko podsyca tylko chorobę duszy. Zanik poczucia sensu, wyznawanych i cenionych od wieków systemów wartości niszczy człowieka współczesnego. Nie pozwala mu znaleźć poczucia sensu i ukształtować własnego „ja”. Bo gdzie to „ja” osadzić, w wątłym ciele czy udręczonej duszy?