Piotr Rozłucki jest synem powstańca z 1863 r. Sam jednak – wychowany w duchu rosyjskim – zostaje adeptem carskiej szkoły oficerskiej. Spokojne życie młodzieńca przerywa wyjazd na polskie ziemie, gdzie poznaje Tatianę, piękną Rosjankę. Choć zakochuje się w niej z wzajemnością, ojciec dziewczyny nie zgadza się na ten związek i wysyła córkę za granicę. Tymczasem Piotr dowiaduje się coraz więcej o swojej przeszłości i życiu bohaterskiego ojca. Nagle uświadamia sobie, że jest Polakiem...
Stefan Żeromski stawia swojego bohatera w sytuacji granicznej. Każe mu wybierać między trudnym losem polskiego patrioty a „urodą życia” – pociągającą beztroską i swobodą, choć niebezpieczną...
Powieść o dylematach młodego Polaka żyjącego na początku XX w. czyta znany lektor telewizyjny i spiker radiowy – Ksawery Jasieński.